Έρη Αγρίου, «Nέα Ελλάς», μικτή τεχνική, 40×73 εκ., 2016
Το έργο είναι μια προσπάθεια αφήγησης της ιστορίας του παππού της καλλιτέχνιδος που ήταν μετανάστης στην Αμερική για τέσσερις και πλέον δεκαετίες. Ο ίδιος ντύθηκε για τα καλά την «ιδιότητα» του ξένου. Στην Αμερική ήταν ο “filthy Greek” και όταν μετά τα πρώτα 25 χρόνια απουσίας όταν γύρισε στην πατρίδα του ήταν πάντα ο «Αμερικάνος». Ήταν λοιπόν δύο φορές ξένος: μια στο εξωτερικό και μια στην ίδια του την πατρίδα.
Νίκη Καλοπαίδη, “ROM Innocentia”, πολύπτυχο από 4 φωτογραφίες, 60×80 εκ., 2012
Οι γνωστοί – ξένοι, οι Ρομά, που αμφισβητούνται, δέχονται ρατσιστικές επιθέσεις, ζουν περιθωριοποιημένοι και, μέχρι τις μέρες μας, αποτελούν την μειονότητα που αντιμετωπίζει τις περισσότερες διακρίσεις παγκοσμίως. Μέσα από τον φακό αποτυπώνεται η αθωότητα και ειλικρίνεια της παιδικής ματιάς που υπερβαίνει τις διακρίσεις κάθε είδους και είναι «ξένη» σε κάθε μορφή αποκλεισμού.
Έλενα Καραγιάννη, «ΤΟΤΕΜ», επιτοίχια σύνθεση από φωτογραφίες, Μεταβλητές διαστάσεις, 2016
Στη σειρά αυτών των “πορτρέτων” καταγράφω το προσωπικό ΤΟΤΕΜ συγκεκριμένων πρωταγωνιστών Οι αναφορές στο γενεαλογικό δέντρο, στις επιρροές και στις ψυχοδυναμικές αλληλεπιδράσεις και συγκρούσεις με τα στερεότυπα που προβάλλονται πάνω στο πρόσωπο-πρωταγωνιστή από τους «Άλλους» εναλλάσσονται με τις εικόνες πορτρέτα του Εγώ σε ιδιαίτερα φορτισμένες στιγμές. Ο Ξένος, είναι η τρανς γυναίκα μέσα από την πάλη της να αφομοιωθεί στο αποδεκτό γυναικείο σχήμα -πρότυπο.
Ευαγγελία Καραστέργιου, «Μονάδα στο σύνολο», μικτή τεχνική, 150×50 εκ., 2016
Το συγκεκριμένο έργο επιχειρεί να πραγματευτεί την έννοια του ξένου, προβάλλοντας την, με τον ίδιο τρόπο και στο σύνολο καθώς και στη μονάδα. Οι ομπρέλες λειτουργούν ως απεικονίσεις αυτής της μεταφοράς. Κάθε μια από αυτές αντιπροσωπεύει την προσπάθεια του εαυτού να προστατευθεί από το σύνολο μέσα στο οποίο βρίσκεται. Η ενέργεια απόκλισης από το σύνολο δε σημαίνει και τη διαφορά από αυτό. Η αντανάκλαση προερχόμενη από τον ξένο, επηρεάζει την εγγραφόμενη σκιά στον εαυτό μας. Παρά την αυτοάμυνα, δεν μπορούμε να απομακρυνθούμε από το σύνολο. Το σύμβολο της ομπρέλας δεν αποτελεί ένα λειτουργικό όμοιο, η έλλειψη καλύμματος από αυτή, αντιπαραβάλει την ανάγκη αποκλεισμού εξωτερικών παραγόντων με την αδυναμία απόκρυψης των συναισθημάτων.
Ελισσάβετ Κεχαγιά, «Ωδή στη Γυναίκα», αναθηματικό πανό, 130×240 εκ, 2016
Αφιέρωμα στη γυναίκα που έχοντας διανύσει ένα μεγάλο μέρος της ζωής της, έχει ήδη αρχίσει να κάνει την ανασκόπηση του βίου της, συμφιλιωμένη με τα στοιχειά της ύπαρξης της. Επιθυμίες και μνήμες ανιστόρητες ενός χαμένου κόσμου, έρωτες ομολογημένοι και ανομολόγητοι, φοβίες, πόνοι και χαρές μετουσιώνονται σε πλούτο ψυχής ανείπωτο. Αφιέρωμα στη γυναίκα που φθάνοντας σε ξένο τόπο, θα παραμείνει πάντα ξένη, στο σπίτι, αρνούμενη να μάθει την γλώσσα, εξαρτημένη από τα νεότερα μέλη της οικογένειας σε ότι αφορά στην επικοινωνία με τον έξω κόσμο.
Γιώτα Κότικα, «Κάλυψη», εγκατάσταση, διαστάσεις μεταβλητές, 2015-6
Ηχητικό απόσπασμα από το κείμενο “Ο Ξένος” του Καμύ με τη φωνή της ηθοποιού Δέσποινας Καμπουροπούλου
Η παιδική ηλικία, αυτή η άγνωστη όσο και γνωστή περίοδος, η οικεία μα κι ανοίκεια χρονική κατάσταση της ζωής μας. Το άγνωστο παιδί που κρύβει ο καθένας μέσα του θα αναδυθεί κάποιες λίγες φορές στην πορεία του ενώ άλλοτε θα κρύβεται πίσω από το δέρμα – φυσικό, το τεχνητό- για να κινείται αόρατο κι αυτό, σαν ξένο μέσα στο πλήθος τόσων.
Παναγιώτα Κορωνιού, «Ομόνοια 2.15 π.μ.», μικτή τεχνική – κολλάζ – ακρυλικό, 72×90 εκ., 2016
Με αφετηρία την απεικόνιση των τακουνιών μιας ιερόδουλης, το έργο αφηγείται την ιστορία αυτής της γυναίκας και την αναμονή της κάθε νύχτα. Στο έργο τοποθετείται συμβολικά ως ξένος κάθε άνθρωπος που παλεύει, όπως οι sex workers: άνθρωποι με τα δικά τους όνειρα που «μετανάστευσαν» σε μια γωνιά μιας πόλης και από την μέρα στην νύχτα για την επιβίωση.
Όλγα Μπογδάνου, «Διαδρομή», μικτή τεχνική, 20×30 εκ., 2016
Μια διπλή ανάγνωσης αποσκευή στην οποία από την μια μεριά αποτυπώνονται ίχνη αποκόλλησης από το περιβάλλον και από την άλλη ίχνη ταυτότητας – καταγωγής. Ο κάτοχος προσπαθεί να βρει την θέση του μέσα στην κοινωνία, στον ξένο χώρο και να απεγκλωβιστεί από οποιαδήποτε ομαδοποίηση.
Μαρία Οικονόμου, «ΚΡΥΦΟΣ- Ξένος», χαρακτικά και μονοτυπίες σε κινέζικο χαρτί, 2016
Ο ρόλος του άνδρα στην κοινωνία μας είναι προκαθορισμένος. Ο «άντρας» οφείλει να είναι ορθολογιστής, εργατικός, δυνατός, μαχητικός και σκληρός. Μολονότι αυτό το στερεότυπο εξυπηρετεί την κοινωνία, τείνει να εγκλωβίζει πολλούς άντρες που αδυνατούν να εκφραστούν με αυτό τον τρόπο και τους προτρέπει να επιλέξουν την απομόνωση αποφεύγοντας ουσιαστικές διαπροσωπικές σχέσεις. Δημιουργούν ένα ασφαλές καταφύγιο όπου παραμένουν φυλακισμένοι σε αυτό. Άντρες που δεν τολμούν να επικοινωνήσουν τα συναισθήματα τους, που έχουν αποξενωθεί από τις ανάγκες τους, τις επιθυμίες τους, τους αγαπημένους τους αλλά κυρίως από τον ίδιο τους τον εαυτό.
Παρασκευή Παπαγιάννη, «Μη-Ταύτιση», εγκατάσταση, 2016
«Μη-Ταύτιση» και ο σκοπός του είναι να διερευνήσει τη διαδικασία προσέγγισης απέναντι στο ξένο όταν αυτό μας είναι δυσάρεστο. Εξετάζεται ο μηχανισμός της ταύτισης, ο οποίος προκαλεί ευχαρίστηση σε ό,τι αφορά την προβολή που κάνουμε και τη σύνδεση που επιζητούμε σε σχέση με κάτι που μας κολακεύει ή μας είναι οικείο προσωπικά και πολιτισμικά.
Φανή Πανταζίδου, «Η Τάξη», βιντεοεγκατάσταση, 2016
Μια μαθητική τάξη του σήμερα, του χθες, στην Ελλάδα, ή κάπου αλλού. H θάλασσα που ενώνει, χωρίζει, δίνει ελπίδα ή φόβο. Άνθρωποι που αναγκάστηκαν να φύγουν, οι «Ξένοι».
‘Αντα Πετρανάκη, «Επιθυμία», μεταβλητή εγκατάσταση, 2016
Η Αμερικανίδα φιλόσοφος Τζούντιθ Μπάτλερ αναφέρει τον όρο «Η παράσταση του φύλου» και προβάλει ως καταστατική βάση της «δημιουργίας» έμφυλης ταυτότητας, την αποδοχή χειραγωγημένων κοινωνικών στερεοτύπων που χαρακτηρίζουν το κάθε φύλο. Η πολιτική του φύλου επιβάλλει την αποδοχή της προβαλλόμενης σημειολογικής αντίληψης και πειθαναγκάζει σε ταύτιση του βιολογικού με το κοινωνικό σου φύλο. Η κάθε είδους διαφορετικότητα αποτελεί κοινωνική απόκλιση και συχνά στοχοποιείται δημιουργώντας τις ξένες μονάδες προς τον «υγιή» κοινωνικό ιστό.
Έρη Σκυργιάννη, «Παρεμβολές στην Ομοιομορφία», ακουαρέλα σε Α4, 2009-2016
Στα έργα που παρουσιάζονται, παρατηρούμε ανθρώπους που δεν ανήκουν σε συγκεκριμένα πρότυπα που έχει παραδοσιακά θέσει η κοινωνία ως βαθιά εδραιωμένα και αποδεκτά από ανάγκη για κοινωνική συνοχή και έλεγχο.
Μαίρη Ρουσιώτη, «Ξένος», μικτή τεχνική σε καθρέφτη, 45×200 εκ., 2016
Παραδόξως, ο ξένος ζει μέσα μας: αυτό είναι το κρυφό πρόσωπο της ταυτότητάς μας. Για να αναγνωρίσουμε εκ νέου τον εαυτό μας, πρέπει να πάψουμε να τον απεχθανόμαστε εντός μας. Το Σύμπτωμα που κάνει συγκεκριμένα το «Εμείς» προβληματικό, ίσως αδύνατο, αρχίζει όταν το ξένο γεννιέται ως η συνείδηση της διαφοράς μου και τελειώνει όταν όλοι αναγνωρίζονται ως ξένοι, αρνητές των δεσμών και των κοινοτήτων.
Julia Kristeva, Φιλόσοφος
Σοφία Τερλέγκα, Φιλοξενία, περφόρμανς, 2016
«Ένας ξένος για τον εαυτό του ή για τον κόσμο όλον»;
Είναι στο εδώ και στο τώρα. H αναγνώριση κι η διερεύνηση της διαφορετικότητας – του ενός με τον άλλον – ή αποδοχή αυτής, ώστε να αφεθεί να υπάρξει έστω στο ενδιάμεσο “κενό”(του συνόλου-κόσμων).
Φιλοξενία για τη μνήμη που αποτυπώνει τη στιγμή και τα όσα αφήνει κανείς να μείνουν μεταξύ των δύο. Ενέργειες που αγγίζει η μία την άλλη αφήνοντας σημάδια που καθορίζουν το που στεκόμαστε στο τώρα, στο αυριο, ή και στο άπειρο με τις πράξεις μας.
«Ένας ξένος για τον εαυτό του ή για τον κόσμο όλον»;
Είναι στο εδώ και στο τώρα. H αναγνώριση κι η διερεύνηση της διαφορετικότητας – του ενός με τον άλλον – ή αποδοχή αυτής, ώστε να αφεθεί να υπάρξει έστω στο ενδιάμεσο “κενό”(του συνόλου-κόσμων).
Φιλοξενία για τη μνήμη που αποτυπώνει τη στιγμή και τα όσα αφήνει κανείς να μείνουν μεταξύ των δύο. Ενέργειες που αγγίζει η μία την άλλη αφήνοντας σημάδια που καθορίζουν το που στεκόμαστε στο τώρα, στο αυριο, ή και στο άπειρο με τις πράξεις μας.
Άγγελος Τζιάρα (Tziara), «Επτά Κορυφαίες Λέξεις», μεταβλητή εγκατάσταση, 2016
Ντροπή, φόβος, αμαρτία, τιμωρία, εξευτελισμός, παράδεισος, κόλαση. Επτά λέξεις επιβαρυμένες με πλήθος συναισθημάτων. Λέξεις “ειδικού βάρους”, που καθόρισαν την πορεία της ανθρωπότητας και που αποτέλεσαν “φυλακές”, κατασκευάσματα αξιών και αντι- αξιών. Συναισθηματικά συμπλέγματα με μοναδικό προορισμό τον ρατσισμό, σε όλες τις μορφές του. Κι όμως, αυτό που θα άλλαζε για πάντα την πορεία και την εξέλιξη της ανθρωπότητας, θα μπορούσε να είναι μόνο μία λέξη.
Κατερίνα Χριστοπούλου, «Οικείοι Ξένοι», δίπτυχο, 110×70 εκ., 2016
H αποξένωση στο παραδοσιακό ζευγάρι (άνδρας- γυναίκα) έχει βαθιές ρίζες. Κουβαλάμε μαζί με το φύλο μας μια πληθώρα στερεοτύπων, προκαταλήψεων αλλά και «προσωπικών» αντιλήψεων για το πώς είναι ένας άνδρας και μια γυναίκα. Κάθε μέρα συμπληρώνουμε στον σύντροφό μας στοιχεία από το πάζλ των συνειδητών και ασυνείδητων προσδοκιών μας. Αργότερα, ανακαλύπτουμε τον οικείο, τον «δικό μας» άνθρωπο αναπότρεπτα μεταλλαγμένο στον ξένο της καθημερινότητάς μας.
Wild Drawing (WD), “The Death of Humanity”, μικτή τεχνική, 30×70 εκ., 2013
Στην προκειμένη περίπτωση η έννοια του Ξένου ταυτίζεται με αυτή του Φτωχού. Ο Φτωχός που χρειάζεται το χρήμα και που γίνεται στόχος αυτού που το φέρει. Καθότι η ζωή του Φτωχού δεν έχει καμία απολύτως αξία μπροστά στο χρήμα, καταλήγει να γίνεται «Ξένος» στον ίδιο του τον τόπο.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου